Op klassieke kersttoer
Pianist Jan Vayne laat zich nog steeds niet in een hokje stoppen.
Louis Gauthier
Jan Vayne stort zich na jaren van muzikale uitstapjes naar pop en jazz weer op het klassieke repertoire. Zijn Classical christmas tour met uitvoeringen van kerstklassiekers en werk van onder anderen Bach gaat deze week van start. De populaire pianist vergezelt dirigent Pieter Jan Leusink en The Bach Choir and Orchestra. Het eerste optreden in de Janskerk in Utrecht is al stijf uitverkocht.
Pianist Jan Vayne laat zich nog steeds niet in een hokje stoppen.
Louis Gauthier
Jan Vayne stort zich na jaren van muzikale uitstapjes naar pop en jazz weer op het klassieke repertoire. Zijn Classical christmas tour met uitvoeringen van kerstklassiekers en werk van onder anderen Bach gaat deze week van start. De populaire pianist vergezelt dirigent Pieter Jan Leusink en The Bach Choir and Orchestra. Het eerste optreden in de Janskerk in Utrecht is al stijf uitverkocht.
en gesprek bij Jan Vayne thuis kan niet zonder een rondleiding door zijn net gerenoveerde woning in hartje Zwolle. In het eeuwenoude pand waan je je even in een tijdmachine, zij het met hier en daar een eigentijdse ’Vay- nisiaanse’ touch. Drie concertvleugels prijken in de woonkamer, partitu- ren van Bach liggen verspreid door de ruimte. Vayne gooit zijn kenmer- kende lange haar naar achteren en wijst naar zijn favoriete vleugel, de Bö- sendorfer. „Nog maar 40 lentes jong en toch warm van klank. Dit is echt een schoonheid.”
Vayne heeft een turbulente tijd achter de rug. Een tijdje geleden strandde na jaren zijn liefdesrelatie, daarna hield hij een muzikale adempauze. Nu zit hij weer in de lift. „Ik heb een lieve vriendin en merk dat ik opnieuw kan genieten. Ik vind het weer fijn om te creëren en samen te spelen. En laat ik mijn dochtertje Olivia niet vergeten. Ze is net zo’n eigenwijze muzi
kale donder als ik. Heel inspirerend.”
Net als zijn dochter is Vayne altijd eigenwijs geweest. Hij heeft zich nooit in één hokje laten stoppen. „In de muziekscene heb ik de juiste mensen te vriend gehouden, maar ik koos altijd mijn eigen weg. Ik ga van pop en jazz naar klassiek. Juist die diversiteit aan stijlen maakt me tot een volwaardig musicus en zorgt ervoor dat ik gedreven blijf.” Maar onderschat zijn talent niet. Al op zijn tiende won hij prijzen voor zijn spel en improvisatietalent. „Ik heb het geluk dat ik snel noten kan lezen en de klanken die ik hoor bij- na direct kan omzetten naar de vleugel.”
Toch heeft Vayne nooit het pad naar de klassieke top willen bewandelen. „Ik repeteer niet zo veel als mijn collega’s. Als ik meer zou oefenen, zou ik nog beter kunnen worden, maar zo ben ik nu eenmaal niet”, legt hij uit. „Het gaat mij om muziek maken en niet om het bereiken van de uiterste perfectie in klank. Ik wil het spel niet te gepolijst laten klinken.”
De Drenthenaar begon zijn carrière midden jaren negentig toen hij plan- nen ontwikkelde om met een breed muziekpalet een divers publiek aan te spreken. Zijn voorbeeld was de mateloos populaire violist Nigel Kennedy, die zijn status als rasmusicus combineerde met een eigenzinnig uiterlijk en expressief karakter. Dat moest Vayne ook lukken, maar dan wel op zijn eigen nuchtere manier. „Niet te veel plannen en niet denken in een rich- ting die het conservatorium je heeft aangeleerd”, zegt hij. „Ik vind het eng dat klassieke musici tegenwoordig niets van zichzelf kunnen spelen. De meesten zitten op slot achter hun voorgebakken noten. Liszt en Rachma- ninoff spelen ze feilloos, maar een kerstliedje harmoniseren, ho maar. Dat moet anders kunnen.”
In 1995 leidde de uitgestippelde strategie tot succes: de pianist verwierf nationale bekendheid met een combinatie van licht klassiek en populair
repertoire. „Mijn publiek vindt het heerlijk: makkelijk in het gehoor lig- gende muziek met een eigen klank, gespeeld door een ’gewone jongen’. Daar is niets mis mee.” Zijn opvoeding heeft een belangrijk aandeel in het succes, denkt de pianist. „Toen mijn ouders ontdekten dat ik talent had, hebben ze me meteen mijn gang laten gaan. Helaas is mijn vader te vroeg gestorven om mijn succes mee te maken.”
Vaynes platina albums leverden hem optredens over de hele wereld op. „Het bracht me zelfs naar de inauguratie van voormalig president Bill Clin- ton. Maar ik kon net zo makkelijk schakelen naar iets heel anders door te gaan samenwerken met dj Armin van Buuren en Brian May van Queen.”
De zakelijke kant van zijn carrière heeft Vayne altijd goed bewaakt. Daar- door heeft hij nu de luxe om projecten te kiezen waar hij volledig achter- staat. Zo is ook Classical christmas ontstaan. „Met dirigent en artistiek partner Pieter Jan Leusink aan het roer kunnen we ongedwongen spelen. Hij laat mij zijn wie ik ben. Ik geloof dat je dan het beste uit elkaar haalt. En ik hou van Pieter Jans gedrevenheid.”
De kersttour gaat terug naar het klassieke repertoire waarmee het voor Vayne ooit begon. Naast andere klassieke kerstcomposities staat Bach op het programma. Een bewuste keuze, zegt de pianist. „Ik ben groot liefheb- ber van hem, omdat zijn werk uit duidelijke structuren bestaat en hij deze combineert met melodieën die in je hoofd blijven hangen.” Toch zal ook deze klassieke reeks duidelijk het signatuur van Jan Vayne dragen. „We gaan de muziek uitvoeren zoals dat in de tijd zelf ging: op losse wijze en niet exact volgens de partituur.” Wat de pianist hoop te bereiken? „Ik wil dat het publiek samen met ons wegdroomt op de melancholische klanken die zo goed passen bij het einde van het jaar. Samen gaan we voor het perfecte kerstgevoel.”